Mizahçı arkadaşlarının tespitiyle:
BİR GÜN HER KÖŞE YAZARI ONLARDAN BEŞ DAKİKALIĞINA KORKACAK
Sizi bir blogla tanıştırmak istiyorum. Üst kısmında “haketmediği dükkânlarda sefa sürenler, bilmeyenler, bilmediğini sorup da öğrenmeyenler” yazan bu blogun yan tarafında Yılmaz Özdil, Hıncal Uluç, Hakkı Devrim'den Ayşe Arman ve Reha Muhtar'a kadar tüm köşe yazarlarının ismi var.
Bu blogu tesadüfen gördüm, sonra saatlerimi blogda geçirdim ve tüm yazıları bir çırpıda okudum. Köşe yazarlarının tutarsızlıklarını, vahim hatalarını tespit eden ve kaynaklardan yararlanarak doğrusunu söyleyen Muhtesip, uzun zamandır okuduğum en güzel ve özgün blog oldu. Bir heyecanla kendilerine ulaşıp onlarla tanışmak, blogları hakkında konuşmak istediğimi söyledim ve Levent'le Burçin beni kırmadılar.
Üniversitede hocalarımdan biri, “Bugünün en büyük ihtiyacı, baştakilerin dün ne söylediklerini ve bugün ne söylüyor olduklarını karşılaştıran birileri.” demişti.
Artan bloglardan ve internetle beraber düşen gazete tirajlarından sonra tüm dünyada “Köşe yazarına artık ihtiyaç var mı?” sorusu tartışılmaya başlandı. Bizde ise, köşe yazarları hâlâ halktan ayrı ve vazgeçilmez oldukları inancındalar desek karnımız ağrımaz.Muhtesip, Google çağında yazarların göz göre bu hatalara nasıl düştüklerini oldukça eğlenceli bir dille anlatıyor. Açık açık isim veriyor, meydan okuyor.
Ve sanırım hocamın da dediğini yapıyor.
Onlarla Muhtesip olarak yazarların vahim hatalarını, “sıradan üç okur” olarak da köşe yazarlarının bugününü, yarınını, şimdilerde sorulan “bloglar köşe yazılarının yerini alacak mı”yı konuştuk.
Bugüne dek göz önündekiler konuştu, okur dinledi. Bugün artık belki de okurun konuşma vakti.
Levent:
- Blogumuzu takip eden bazı insanların düşündüğü gibi medya bağlantılı çalışan kişiler değiliz. Medya dışında tamamen farklı profesyonel uğraşlarımız var. Herhangi bir gizem oluşturmak için söylemiyorum ama hakikaten kim olduğumuzun büyük bir önemi yok. Yapmak istediğimiz şeyin tam olarak anlaşılabilmesi çok daha önemli. Yoksa, her gün işe giderken metroda karşılaştığınız herhangi iki kişiyiz.
Böyle bir blog kurmaya ne zaman karar verdiniz, sizi özellikle bu blogu açmaya sürükleyen yanlışlarla dolu yazı hangisiydi?
Levent:
- Okumayı öğrendiğimden beri gazete okuyan bir kişi olarak, yılların getirdiği birikimin isyan haline dönüşmesi yaklaşık 4 ay öncesine uzanır. Yıllardır gazetelerin köşe yazarlarını okuyup hayıflanmaktan sıkılınca geçen ekim ayında bu blogu kurdum. Bu kadar hatalı yazının arasında, böyle bir blog için beni harekete geçiren yazı ise, aslında küçük sayılabilecek bir hatayı içeriyordu. Güneri Cıvaoğlu'nun bir yazısında aktör Daniel Day Lewis'i ve onun oynadığı “Babam İçin” filmini ne kadar beğendiğinden bahsedip ondan sonra da filmden “7 Oscar'lı” diye söz etmesi, bende sabır taşının çatlamasına sebep oldu. Burçin'in de katılımıyla yalnızca dört ayda 300’ün üzerinde yazı girdik bloga.
Levent, medya bağlantılı olmadığınızı özellikle belirttin. Belki de bu sebeple eleştirilerde bu kadar tarafsız olabiliyor, her ismi ele alabiliyorsunuz. Size göre medyadaki herhangi biri sizin yaptığınız işi sizin kadar serbestçe yapabilir mi? Ya da siz yapabilir miydiniz?
Levent:
İşten çıkarmaların her zaman en yoğun şekilde yaşandığı bir sektör olan medyada bizim yaptığımız gibi bir çalışmayı halihazırda medya mensubu olan birisinin ismini, cismini alenen ortaya dökerek yapabileceğini çok düşünmüyorum. Mesela, Serdar Turgut, Habertürk'ün internet sitesinde başlattığı medya blogunda, sadece diğer grupların yazarları ve televizyoncuları ile alakalı yazılar yazıyor, eleştiriler yapıyor. Habertürk grubuna hiç yer vermiyor ve hatta yanlış hatırlamıyorsam, yer vermeyeceğini de bloga başlarken söylemişti. Bu nedenle başta söylediğim gibi, medyada çalışan bir kişinin bizim yaptığımız gibi bir çalışmayı yapabileceğini sanmıyorum. Varsayımlar üzerinden konuşmayı sevmem; ama ben medyada çalışsaydım ben de büyük ihtimalle yapamazdım.
TWİTTER YAZARININ KÖŞE YAZARLARINDAN ÇOK DAHA FAZLA TAKİPÇİSİ OLABİLİYOR
Burçin sana sormak istiyorum. Levent “her gün işe giderken metroda karşılabileceğiniz herhangi iki kişiyiz” dedi. Bence bu çok önemli. Sanıyorum internetin getirdiği olanaklarla sıradan okur, varsa tepkisini daha çok gösterebilmeye başladı. Belki eskiden yazarlara iletiliyordu bu tepkiler ve biz görmüyorduk. Sıradan okur, artık isyan mı ediyor?
Burçin:
- Bizim gibi tema haline getirmeseler de köşe yazarlarını eleştiren mecralar da azımsanmayacak sayıda. Ancak asıl isyan kendini aktif değil pasif surette gösteriyor. O da şu: Sıradan okur artık köşe yazarlarını önemsemiyor, umursamıyor, dinlemiyor bile. Bir köşe yazarı için hiçbir şey bundan daha kötü olamaz, olmamalı. Birkaç nesil önce kamuoyuna yön veren, yakın zamana kadar hiç olmazsa gündemi belirleyen köşe yazarları artık genç kuşak tarafından umursanmıyor. Bu gitgide yayılıyor. İyi bir internet sözlüğü ya da Twitter yazarının birçok köşe yazarından, ki ana akım medyada yazanlardan bahsediyorum, çok daha fazla takipçisi olabiliyor.
Haklılar da. Sözlük sitelerinde, bloglarda, twit’lerde zeka pırıltıları, afallatıcı yeni bilgiler, geçmişe dair ortaya çıkan ya da yurtdışı kaynaklı yeni bilgiler, gazetelerde yer verilmeyen gelişmeler..vs. havada uçuşurken köşe yazılarında hâlâ “filanca parti gerici” ya da “falanca parti halk düşmanı” tadında, yüzeysel, yarım asırlık ezberler tekrarlanıp duruyor. Ne yeni bir bilgi ne bir zeka pırıltısı. Serbest atış yapıp tutturamayanlar da cabası....
Biz ise yeni nesle kıyasla eski alışkanlığından kopamayan tipleriz. Onlar ağacı keselim gitsin derken biz hâlâ o ağacı meyve veriyormuş gibi taşlıyoruz. Onlar bu köseleden ayakkabı olmaz derken biz yine de dövelim belki bir iş çıkar diyerek uğraşıyoruz. Okurlarda bir isyan var ve bu isyan aktif değil, pasif ve bence bizim durduğumuz noktanın arkasında değil çok ilerisindeler.
Blogunuz her gün güncelleniyor. Her gün tüm gazeteleri okuyor musunuz? Hataları gördüğünüzde şıp diye çıkarıyor musunuz? Ya da bu çalışma temposunda kaynak karıştırma işini nasıl yapıyorsunuz?
Burçin:
- Her gün tüm gazeteleri okuyamayabiliyoruz. Hatta hiç gazete okuyamadığımız günler de olabiliyor; çünkü ikimizin de ciddi, ağır profesyonel yaşamı var. Blogumuzdaki tespitler çok mütevazı zaman aralığında yapılmış tespitlerdir. Araştırma konusunda muhtesip.blogspot.com/p/uluc.html adresindeki gibi kendi özelleştirdiğimiz Google arama motorlarını kullanıyoruz.
Levent:
- Hataları evet, belirttiğiniz gibi genelde şıp diye çıkarıyoruz. Çünkü, köşecilerimiz genelde kompleks, anlaşılması zor hatalar yapmıyorlar. Sağ olsunlar, daha bizim âciz bilgi dağarcığımızın ötelerinde çalışmalar yapan köşe yazarlarına pek rastlamadık. Kaynak karıştırma işi ise biraz daha farklı. Biz her ne kadar o yazılanın hatalı olduğunu biliyorsak da, bunu okuyucuya doğruluğu kabul edilebilir bir kaynak aracılığı ile vermeye çalışıyoruz. Yani iki kere ikinin dört ettiğini bilsek bile bu konuda bir matematik kitabını referans olarak işaret etmeye gayret ediyoruz.
Sitenize göre başınızın belası isim Yılmaz Özdil. Arkasından Hıncal Uluç geliyor (Hakkı Devrim'in en çok eleştirilen isimlerden biri olması da ilginç). Ben bu isimlerden daha çok yanlış bilgi veren yazarlar olduğunu düşünüyorum. Bu da belli yazarları bilerek es geçtiğinizi düşündürüyor.
“Mükerrer hatası olmasa blogumuzda pek anmayacağım Ayşe Arman” demişsiniz bir yerde de. Bu isimleri neden es geçiyorsunuz?
Levent:
- Öncelikle şunu söyleyeyim: Yılmaz Özdil'in her bulduğumuz hatasını yazmıyoruz. Çünkü o zaman siteye başka bir şey koymamamız gerekir. Buna rağmen en üst sırada ise, nedenini kendisine sormalı. Keza aynı durum Hıncal Uluç için de geçerli. Ayşe Arman'ı daha çok magazin yazarı sınıfında görüyoruz. Onunla ilgili yazı farklı bir konuda yaptığımız araştırma sırasında karşımıza çıkmıştı, o nedenle yazdık. Yoksa normalde site bağlamında tv eleştirmenlerini, spor ve magazin yazarlarını pek fazla takip etmiyoruz.
İNTERNET, KÖŞE YAZARLARININ ZANNEDİLDİĞİ KADAR BİLGİLİ VE YETKİN OLMADIKLARINI ORTAYA ÇIKARDI
Özellikle Nazlı Ilıcak'la ilgili yazınızda dikkatimi çekti. Yazarın Memurlar.net'i birkaç saniye araştırmaya bile gerek görmemesi garip. Siteniz bunun örnekleriyle dolu, belki de çıkış noktası o. Tüm ülkeye dağılan büyük bir gazetenin köşe yazarı, Google'dan önce bizi kandırdıkları zamanda mı kaldı, ne dersiniz? Neden birkaç saniye de olsa araştırmaya gerek duymuyorlar? Ya da Google çağında kendilerini neden hâlâ Tanrı sanıyorlar?
Levent:
- İnternetin basılı gazete kavramını öldürmeye başladığı, uzun zamandan beri konuşulan bir konu. Ama aslında ülkemizde gazetelerin bu sıkıntısının kaynağı, insanların gazeteyi bayiden almak yerine internetten okumayı tercih etmesi değil. İnternetin özellikle Türkiye'de yazılı basına vurduğu en büyük darbe, gazetelerin aslında doğru dürüst bir haber veremediğini ve köşe yazarlarının da zannedildiği kadar bilgili ve yetkin olmadıklarını ortaya çıkarmasıdır. Türkiye'de basının büyük telaşı bundan kaynaklanıyor. Bugün, eğer dil biliyorsanız, Guardian'ı tek tıkla önünüze getirip okuyabiliyor ve bir Türk gazetesi ile mukayese edebiliyorsunuz. Mukayese sonucunda da, çok büyük bir ihtimalle o Türk gazetesini satın almaktan vazgeçiyorsunuz.
Köşe yazarlarımız zaten bilmedikleri şeyleri sorup öğrenme veya araştırma konusunda kesinlikle hevesli değiller. Bu blogu kurarken en çok onların bu özelliğine güveniyorduk ve maalesef bizi hiç haksız çıkarmadılar. Zaten eski kalemler diyebileceğimiz yazarlar artık sadece geçmişten kalan isimlerini kullanarak yazmaya devam ediyorlar. Bilgiye erişimin sınırlı olduğu “Karanlık Çağlar”da gazeteciliğe başlamış ve o zamanlarda isim yapmış olmaları en büyük avantajları.
Burçin:
- Bu konuda bir de örnek vermek isterim. Çetin Altan’ın şu iddiası vardır: TCK, İtalyan Faşist Ceza Kanunu’ndan alıntıdır, der. Oysa bu bilgi yanlış. Mussolini’nin Faşist hükümleri TCK’nın kabulünden sonra gerçekleşmiş. Bu örneği şunun için verdim: Elimdeki arşive göre Çetin Altan bunu ilk olarak 1960’larda yazmış. Tabii o zamanlar kimse bunu irdelememiş. Bu ve benzeri birçok iddia gibi bu da sükse yapmıştır. 1970’ler, 80’ler... İnternetten de kaynak gösterebileceğim 90’lı yıllardaki yazıları, 2000’lerdeki yazıları da var aynı ezberde. Ama bugün, 2011 yılında 12 yaşındaki bir çocuk bile Google’dan bu bilginin sağlamasını yapıp yanlış olduğunu derhal görebilir. Karanlık Çağlar’da “fırtınalar estirmekle” günümüz koşulları arasındaki farkı somutlaştırmak adına bu örneği verdim; Türkiye artık bunları aştı, aşmalı. Ben kendimi dahi 12 Eylül sonrasının kültürel çölünde büyümüş bir insan olarak görüp 1990 ve sonrası doğumlu neslin kültürel ve sosyal dinamikliğine imrenirken bu insanların kendilerini hâlâ otorite sanmaları üzücü.
Uzun zamandır üzerinde tartışılan bir konu, siz de belirttiniz. Blogunuzla alakası olmasa da fikrinizi almak istiyorum. Köşe yazarlığı bitiyor mu ve bitmeli mi? Bizim onlara ihtiyacımız hâlâ var mı? Ve eğer, köşe yazarlığı sonlanırsa, onun yerini alacak bloglardaki bilgi yanlışlarını nasıl temizleyeceğiz?
Levent: - Köşe yazarlığının biteceğini düşünmüyorum. Çünkü bizim medyamız haber ağırlıklı bir yapıya sahip değil. Her gazetenin verdiği haberler üç aşağı beş yukarı birbirinin aynı. Özel haber diye sunulanlar bile çoğu zaman ya önceden bildiğiniz şeyler oluyor ya da o “özel haberi” üç ayrı gazetede görebiliyorsunuz. Bugün gazeteleri birbirinden ayrıştıran yegane unsur, sevelim veya sevmeyelim, köşe yazarları. Bir gazetenin politikasının ne olduğunu köşe yazarları üzerinden anlayabiliyorsunuz. Habertürk gazetesi ilk kurulduğunda sanırım Fatih Altaylı idi, köşe yazarı gazetesi değil, muhabir gazetesi olacağız, demişti. Birkaç ay dayanabildi, sonra Elif Şafak, Bekir Coşkun, Amberin Zaman derken bütün köşeler dolduruldu. Belki, bir tek Taraf gazetesini, Türkiye gündemini değiştiren haberleri art arda patlattığı için biraz ayrı tutabilir ve orada haberin köşeye üstünlük sağladığını söyleyebiliriz.
İhtiyaçlar kişilere göre farklılık gösterirler, bir köşe yazarına farklı nedenlerle ihtiyaç duyan insanlar olacaktır. Bazı insanların, bir köşe yazarından bilgi ve olayları değerlendirme yeteneği dışında beklentileri de olabilir. Kendi problemlerini, düşüncelerini, söylemek isteyip de söyleyemediklerini bir köşe yazarının yazdığını görünce mutlu olan, yalnızlık hissinden kurtulan insanların da var olduğunu biliyorum. Köşe yazarlarını sözcüleri olarak görmeye meyilli insanlar var. Kim bilir belki de bu yüzden, bazı gazetecilerin bir sonraki durağı siyaset sahnesi oluyor.
Bloglar ve köşe yazarlarını inanılırlık açısından farklı değerlendirmeliyiz bence. Okuyucu köşe yazarına ilk etapta daha hoşgörülüdür. Çünkü, bir köşe yazarının belli yetenekleri var ki, bu adama köşe vermişler, maaş ödüyorlar, demek ki bir şey var bu adamda diye düşünür. Blog yazarlarında böyle bir koruma olmaz, okuyucu daha acımasız davranabilir, o nedenle çok fazla yanlış yapma lüksü olmaz blog yazarının. Okuyucu sayısı kadar düzeltmeni olur. O nedenle bloglar nedeniyle oluşacak bilgi kirliliği internetin genel kirlilik ortalamasının üstüne çıkmaz.
Burçin:
- Gazeteler oldukça köşe yazarlığı da öyle ya da böyle var olacaktır. Bence asıl soru köşe yazarlığının itibarının iade olup olmayacağı. Arkadan gürül gürül gelen yeni neslin önünde sonunda bu bendi yıkıp basılı yayınlarda hak ettikleri yerleri alacağına inanıyorum. Liyakat eninde sonunda iltiması ezecektir, hep öyle olmuştur. Bizim yaptığımız da belki bir yanardağın patlamadan önce çekilmiş son fotoğrafı ya da İstanbul’un fethinden önceki Bizans’ta tartışılan konularının ana başlıkları gibi kaydedilmiş birer ibret vesikası olarak kalır.
Şöyle bir tespitim var: Bazı blog yazarları, köşe yazarlarından daha fazla araştırma yapıyor. Daha özgün yazılar yazıyor. Siz de bunlardan birisiniz mesela. Bu konudaki görüşünüzü merak ediyorum.
Levent:
- Ben bir adım ötesini düşünüyorum. Muhtesip yorum yazılarının yer aldığı bir blog olmadığı için, kendimizi dışarıda bırakarak diyebilirim ki, bugün herhangi bir blog yazarını, mesela bu siyasi konular üzerine yazan bir blog yazarı olsun, en büyük gazetenin en şöhretli siyaset yazarının yerine koyun, kesinlikle sırıtmayacaktır. Blog yazarları, her zaman çok bilgilidir manasında söylemiyorum ama köşe yazarlarının yeterlilik seviyeleri olması gerekenin o kadar altında ki, ortalama bir blog yazarının bu seviyeyi geçmesi hiç zor olmuyor.
Futbol blogları bunun bir başka güzel örneği. Ana akım medyadaki spor yazarlarının çoğu, futbol üstüne yazan ortalama bir blogcu kadar yetkin ve konuya hâkim değiller. Ben mesela, sadece futbol değil, tüm spor dalları ile ilgili bütün gelişmeleri bloglardan takip etmeyi tercih ederim.
Sitenizde yer verdiğiniz, Vedat Türkali'nin “Fatmagül'ün Suçu Ne?” senaryosunun roman sanılması pek çok yazar tarafından düşülen bir hata olmuş. Burdan yola çıkarak soruyorum: Sizce köşe yazarları kitap okuyor mu ya da sadece birbirlerini mi okuyorlar?
Levent:
- Buna net olarak okuyorlar veya okumuyorlar diye cevap vermek mümkün değil tabii ama yazdıkları yazılara bakacak olursak ben kitap okumadıklarını düşünüyorum. Birbirlerinin yazılarını da, gazetelerin diğer bölümlerini de çok fazla okumuyorlar. Bu durumun yol açtığı bazı hatalar sitemizde örnekleri ile mevcut.
Burçin:
- Arama yapacaklar için anahtar kelimeler: Pişti, Gazete Okumayan Gazeteciler.
“Haketmediği dükkânlarda oturup sefa sürenler” demişsiniz. Bulunduğu yeri haketmeyen yazarlar olduğunu düşünüyorsunuz. Kim bunlar?
Levent:
- Çok büyük kısmı. Zaten yukarıda anlatmaya çalıştığım çerçevede kendilerini belli ediyorlar.
KOLTUK MERAKI KONUSUNDA EN ÖNDE KÖŞE YAZARLARI GELİR
Yazarlarımızın en büyük hatası nerde sizce?
Burçin:
- Fazla iddialılar. Sandıkları kadar bilgili olmayabileceklerini düşünmüyorlar. Sanıyorlar ki bulundukları konumu edinmiş olmalarının sebebi o konuda onlardan daha iyi kimse olmaması. Oysa “negatif seleksiyon” diye de bir olgu var. Sırf nüfuzu nedeniyle köşe yazarlığına getirilenler de var. Bunlar en azından kendilerini bilmeli. “Kişi kendin’ bilmek gibi irfan olmaz” demişler.
Levent:
- Kulaktan dolma bilgilere çok fazla rağbet ediyorlar. Kahvedeki adam size “şöyle şöyleymiş” dese ve o bilgi yanlış çıksa bunu normal karşılarsınız. Yüksek tirajlı bir gazetede köşesi olan biri bunu yapınca aynı hoşgörüyü göstermek zor. Tabii en büyük hataları, bütün yetersizliklerine karşın bulundukları makamı terk etmeme konusunda gösterdikleri çaba. Ne siyasiler ne de bir başkası... Koltuk merakı konusunda en önde köşe yazarları gelir.
Burçin: - “Köşe kadısı” diye de bir tabirin olması o açıdan çok mânidar.
Levent, bilgi de böylesine çabuk erişilebilir olmuşken hâlâ neye güveniyor olabilirler? Köşe yazarlarının fütursuzluğunda belki de bir nebze okurun ona sadakatle inandığını düşünmesinin etkisi de var, ne dersin?
Levent:
- Okur sadakatine tabii ki güveniyorlar, çünkü mesela benzer siyasi fikirleri paylaştığı bazı okurlarının kendisini hiçbir şekilde bırakmayacağının bilincindeler. Bildik söylemdir, “bu adam bizden, hata yapsa da görmeyelim” mantığı. Bence en çok güvendikleri, taraftarları olarak gördükleri bazı okurlarındaki bu sahiplenme duygusu. Tabii bunun kadar önemli bir başka güven kaynağı da yaptığı hatayı okurların nasıl olsa araştırmayacakları, soruşturmayacaklarına olan güven. Ben yazayım da nasıl olsa kimsenin bu yazdığımın doğru olup olmadığını araştıracak kadar merakı, bilgisi ve vakti yok diye düşünüyorlar. İşte biz bu düşüncenin karşısında durmaya çalışıyoruz Muhtesip olarak.
Blogunuzun en eğlendiğim kısmı, “Bir daha asla bu konudan bahsetmeyeceğim.” diyen yazarların tutarsızlıklarını, bir ay geçmeden aynı konudan beş altı kez daha bahsettiklerini ispat ettiğiniz yazılar. Kendi yazılarını çabuk mu unutuyorlar, bu rahatlığı okurun hafızasızlığı mı veriyor?
Burçin:
- Bence gerçekten yani safiyane unutanı da vardır ama önemli bir kısmı bahsettiği konuya ağırlık katmak, sözünde ne kadar ciddi olduğunu ifade etmek için bu yola başvuruyor. E tabii verilen söz de arkasında duran samimiyet kadar sağlam olabiliyor.
Sizin bilmediğiniz için karışamadığınız, “Birisi bir şu açılardan baksa şu yazılara” dediğiniz bir dil, uzmanlık alanı var mı?
Burçin:
- Köşe yazarları yazılarında dar çerçevelerin dışına pek çıkmadığı için öyle bir ihtiyacımız olmadı. Dilerim bir gün öyle bir ihtiyacımız da olur.
Levent:
- Burçin’in dediği gibi, sağ olsunlar bizi o yönden hiç zorlamıyorlar.
Dil konusunda gerçekten hassassınız. Bizde dil konusunda hassas olanlara “dil polisi” yakıştırması yapılır hemen. Böyle tepkiler alıyor musunuz?
Burçin:
- Ekşi Sözlük’te “matarama su ko” adıyla Hacivatlık yapmış olmam bu açıdan bir önyargı oluşturdu. Hacivatlık, Ekşi Sözlük başlıklarında yazımı standart hale getirme mekanizmasıdır. Beni bilen bazı yazarlar katıldığım blogun da yazım hataları üzerine olduğu gibi yanlış bir izlenime kapıldı ama bu doğru değil; çünkü zaten basit daktilo/dikte hatalarını es geçiyoruz ve yayımladığımız 313 yazımızın %10’u bile dil hatalarına dair değildir. Dil konulu olanlar da genellikle Hakkı Devrim gibi, bir kelimenin, ismin anlamını vermek iddiasında olup da hata yapan yazılardır. Yoksa kimseyi dahi anlamındaki de’yi ayırmamış, özel isimden sonra kesme işareti koymamış diye eleştirmedik. Lakin bu konuda otoritelik taslayıp hata yapanlar da eleştirimizi hak edenlerdir. Bence bu, blogumuzun amacını anlamak isteyenlerin dikkat etmesi gereken bir ayrım.
AYŞE HÜR'DEN TEPKİ ALDIK
Daha önemlisi, eleştirdiğiniz yazarlardan hiç tepki aldınız mı?
Burçin:
- Ayşe Hür’den tepki aldık. Aslında Ekşi Sözlük’te onun hakkında yazılan, bizimle ilgisiz bir yazıya karşı mesaj atmak istemiş; ama internet ağlarını nasıl örmüşse oradan blogumuza gelip yazıdaki eleştirilere olan tepkisini de bize yazmıştı. Kendisine durumu izah etmeye ve kendisine yönelik eleştirilerin hangisinin bize ait olduğunu, hangisinin olmadığını anlatmaya çalıştık. Ne kadar başarılı olduk bilemem tabii. Bizim yazılarımıza yönelik eleştirisi sarkastik olduğumuz yönündeydi, ki sarkastizm bizim üslubumuzun inkâr ettiğimiz bir yönü değil zaten.
Bu alaycı üslûbunuzun yazıyı renklendirmekten daha çok “bu kadar basit hataya da nasıl düşüyorlar”ın tepkisi olduğunu, okuyucuda bu kanıyı daha da güçlendirdiğini düşünüyorum.
Burçin:
- Öyle gerçekten de. Fransız Devrimi’nin tarihini 3 eksik 5 yanlış yazmak belki vurgulanası bir hatadır ama üsluba pek bir etkisi yoktur mesela. Öte yandan Hıncal Uluç, “Kanuni’nin dört oğlu vardı.” yazıp ardından 5 tane erkek adı sıralayınca bu çok daha ilginç oluyor. Aynı şekilde Yılmaz Özdil’in “Ay yıldız sadece 3 takımın armasında olur diğerleri asla, 100 kere de şampiyon olsa armasına koyamaz!” iddiasını dile getirdiği 3 köşe yazısının altına Ay-yıldızlı Cizrespor, Elazığspor ve Bursaspor arması koymak çok daha üslup belirleyici oluyor ve alaycılığı asıl bu tür örnekler kaçınılmaz kılıyor. Hele ki Sayın Özdil’in spor yazarlığı da yapmakta olduğunu düşünürseniz ne demek istediğimi daha iyi anlayacaksınız.
Levent:
- Öyle hatalar, o kadar enteresan yanlışlıklar yapıyorlar ki, bazen bizim bir şey söylememize gerek kalmıyor. Durumun kendisi yeteri kadar trajikomik oluyor.
Editörler ya da eleştirmenler bir kitabı zevkle okuyamadıklarından yakınırlar. Sizde de bu tür bir “meslek hastalığı” oluştu mu?
Levent:
- Aslında siteden sonra bu hastalık oluşmadı, bu hastalık oluştuğu için bu siteyi yaptık.
Burçin:
- Ben köşe yazarlarının hatalarından usanıp köşe yazısı okumayı bırakmış bir okurdum. Bu blogu görünce okurluğa geri döndüm. Blogun benim üzerimde terapi etkisi oldu bile diyebilirim.
Edebi kitaplarda durum nasıl?
Levent:
- Gazetelere göre, çok daha kötü durumda olanlar var. Bir konuyu derinlemesine inceleme iddiasındaki akademik eserlerde bile feci hatalara rastlayabiliyorsunuz. Bu konuda da çalışmalarımız var, fırsat ve zaman bulduğumuzda farklı bir platformda onları da dile getirmek istiyoruz.
ELİMİZE DÜŞMEYEN YAZARLAR, DİŞE DOKUNUR HİÇBİR BİLGİ VERMEDEN GAZETE KÖŞESİ İŞGAL EDENLER
Hep fazla hata yapan yazarlar üzerine konuştuk. Sizce en az hatayla yazan yazar kim? Kimi elinize düşüremiyorsunuz?
Burçin:
- Elimize düşmeyen yazarlar köşe yazısında zaten bilgi vermeyen, arkasında hiçbir bilgi/veri desteği olmadan görüş yazan yazarlardır. Yani bir yazar eğer blogumuza konuk olmamışsa, olası istisnaları tenzih ederek söylüyorum, muhtemelen bunun nedeni onun bilgili olması değil dişe dokunur hiçbir bilgi vermeden gazete köşesi işgal etmekte olmasıdır.
Okurunu gerçekten ciddiye alan, yazısını kulaktan dolma bilgilerle değil, araştırarak yazdığı için takdir ettiğiniz isimleri ben yine de merak ediyorum. Kimler dükkânını hakediyor? Ya da hatalarını geçtim, sizler kimleri okumayı yine de seviyorsunuz?
Burçin:
- Hüseyin Hatemi’yi seviyordum, bıraktı. Sevan Nişanyan’ın dil üzerine yazılarını seviyordum, bıraktı. Başka aklıma gelen de yok. Çarklar benim beğenimin tersine işliyor galiba.
Levent:
- Sevan Nişanyan'ı ben de takip ediyordum, hatta bir deyimin anlamı üzerine bir müddet mail yoluyla bayağı bir tartışmıştık kendisiyle. Gülay Göktürk'ü Yeni Yüzyıl zamanından beri ilgiyle takip ederim. Yağmur Atsız'ın da köşesini okumayı seviyorum.
Her şeye faydacı yaklaşmak istemem. Ama blogunuzun okurlara faydası ne?
Burçin:
- Köşe yazarlarına kalite gelmesi gibi ütopik bir “görünür” amacı olsa da bunun çok uzak bir hedef olduğunun farkındayım ve öyle bir şey tabii ki ummuyorum. Bence blogumuzun okurlara faydası uzun vadede güvenilir bir başvuru kaynağı teşkil etmek, köşe yazarlarına kadar yayılan ya da köşe yazarlarından kaynaklanan yanlış-çarpık bilgilerin “itlaf” edildiği bir odak noktası olmaktır.
Levent:
- İnternetin olumlu yanları olduğu kadar olumsuz yanları da var elbette. Bugün birçok medya sitesi var ve genelde popüler yazarların yazılarını aynı gün sitelerinde insanlara ulaştırıyorlar. Yazı, böylece çok daha geniş bir mecrayla buluşuyor. Ama yazıda bir hata, bir bilgi yanlışı varsa, bu hata da aynı hızla internet kullanıcısının önüne gidiyor. Muhtesip'in esas amacı, o hatalı bilginin doğrusunu sanal aleme kayıt düşmek.
Burçin, köşe yazarlarına kalite gelmesinden bahsederken “ütopik” kelimesini kullandın. Sitenizi gören ya da okuyucu tepkisiyle karşılaşan bir yazarın yine de kılını kıpırdatmayacağına mı inanıyorsun?
Burçin:
- Mizahçı bir arkadaşım blogumuzu gördüğünde: “Bir gün her köşe yazarı Muhtesip’ten 5 dakikalığına korkacak” demişti. Bu da öyle biraz. Uzun vadede bir kıpırdanma olabilir: 5, bilemediniz 6 dakikalığına...
Levent:
- Siteyi kurarken, yazarlardan bir tepki gelmesini beklemiyorduk zaten. Daha çok okurlara dönük bir çalışma olarak düşünmüştük. Bu site bizimle, gazete okurları arasında bilgi alışverişini sağlama amacına hizmet ediyor. Köşe yazarları bu alışverişte bize hammadde sağlayan tedarikçiler konumundalar.
Yazıdan para kazanan birinin “de” bağlacını bile ayıramıyor olması bana hep acıklı gelir. Bu hataya en son Mehmet Ali Birand düştü ve Oray Eğin tarafından uyarıldı. Bugün de Birand'ın yıllardır birkaç “nesamesi okunmuyor” dediğini blogunuzda ispat ettiniz. Doğrusunu öğrenmek bu kadar zor mu? Ya da dublörleri düzeltmenlere fazla mı güveniyorlar?
Burçin:
- Aynı hatayı benim de yaptığım oluyor, herkesin olabilir. Yalnız düzeltmenlik konusunda şunu söylemek isterim ki medyada artık düzeltmenlik kurumu kaldığını sanmıyorum. Kaldı ki düzeltmen olsa bile yazar yine de okura karşı sorumludur. Düzeltmen ise yazara karşı sorumludur. Blogumuzdaki köşe yazarı hatalarının %90’ı da düzeltmen müdahalesiyle düzeltilebilecek ya da oluşabilecek türden hatalar değil zaten. O kadarı için özel asistan gerekir.
Yanlışsız yazmak mümkün mü? Ben sanmıyorum. Siz de bir yazıda “entelektüele” “entellektüel” demişsiniz mesela. Bunu ille dil anlamında da söylemiyorum, yazar yanılamaz mı? Hatanın ne kadarını hoşgörmek caizdir acep?
Burçin:
- Yanlışsız yazmak tabii ki mümkün değil; hiçbir yazarı “entelektüel” yerine “entellektüel” yazdı diye blogumuza konuk etmeyiz. Hatanın okurlara sirayet etmeyecek olanını hoşgörmek bence caizdir.
Levent:
- Biz yanlış yazdığımızda zaten bizi takip edenler muhakkak o yazının altına yorum yazar ve hatayı belirtirler. Biz de hata olduğuna ikna olursak düzeltiriz. Medyadaki büyük köşe yazarlarından olmadığımızdan komplekslerimiz yoktur bu konuda.
Burçin:
- Yazarın yanılmasına gelince, gözden kaçıveren nadir hatalardan bahsediyor olsaydık bir okur olarak yazarlardan beklediğim asgari özen yükümlülüğü hakkında edebiyat parçalamak isterdim ama durum şu: 4 ayda 300’ü aşkın yazı çıkardık ve bazen hataları tespite zamanımız yetmiyor.
Levent:
- Yazarlar fikirlerinde, yorumlarında, görüşlerinde yanılabilirler. Ama, bilgiye giden yolların eskiye göre daha açık olduğu bu çağda yanılma çok hoşgörülebilir bir şey değil. Mesela, biz sitede hiçbir yazarın fikrini, düşüncesini tartışma konusu yapmıyoruz. Biz net ve somut bilgilerde yapılan hataları konu ediniyoruz. Onda bile bazen Burçin ile bir yazıyı yazmadan önce saatlerce tartışabiliyoruz. Bunu yazmayalım, bu bir hata değildir veya konuya şuradan yaklaşmalıyız gibi... Biz amatör bir çalışmada bu kadar emek harcıyorsak, profesyonel köşe yazarlarından çok daha fazlasını beklerim ve hatalarını da o kadar kolay hoşgöremem. Buna rağmen, Burçin'in de altını çizdiği gibi 4 ayda 300 yazı yazdık, ama bir o kadarını da önemli görmediğimizden veya zaman yetmediğinden dolayı siteye koyamadık.
Sizinle daha evvelki konuşmamızda kitaplarla ilgili çalışmalar da yapmak istediğinizi söylemiştiniz. Sonraki hedefiniz nedir, gazetecilerden sonra sıra kime gelecek?
Levent:
- Daha önce belirttiğim gibi, özellikle akademisyen unvanlı yazarların kaleme aldığı kitaplar üzerinde çalışmalarımız sürüyor. Belli bir olgunluğa geldiğinde bunları da değerlendireceğiz.
Teşekkür ederim. Çok keyifli bir sohbet oldu.
- Biz teşekkür ederiz.
Muhtesip'ten Bir Yazı
Üvercinka
Ertuğrul Özkök, Hürriyet Gösteri dergisinde çıkan bir yazıya sinirlenmiş ve bugünkü yazısında şiiri ve şairi ne kadar sevdiğini anlatmaya çalışmış.
Yazıyı okuyunca anladım ki; Ece Ayhan’ı sevmek, onun şiirini okumak isteyen herkesin Haydar Ergülen’den, geçmişte devrimci olduğuna dair bir “temiz kâğıdı”getirmesi gerekiyormuş.
Şair isimlerini de bir bir sıralayıp, ne kadar şiirsever olduğunu güzelce ifade ettikten sonra yazdığı şu satırlar işi biraz bozmuş gibi :
“Artakalan Zamanda” CD’sinin yazılarının birinde, “Bizim kuşağın her üyesinin şahsi kütüphanesinde mutlaka bir ‘Üvercinka’ vardır” diye yazmışım. Meğer yıllardır kütüphanemde “bana yasak kitaplar” saklıyormuşum. Çok özür dilerim Aziz Ece Ayhan. “Asker kaputu” giymiş etik nöbetçilerinizin izni olmadan kitaplarınızı satın almışım.
Özrünüzü Ece Ayhan'dan değil de Cemal Süreya'dan dileseniz daha iyi olur. Çünkü bahsettiğiniz Üvercinka, Cemal Süreya'ya ait bir şiir kitabıdır.
0 Yeni fikir:
Yorum Gönder